Zasady etycznego finansowania 

Programu Dziennikarstwa Śledczego 

Fundacji Gazety Wyborczej 

• 1 

Program Dziennikarstwa Śledczego 

1. Fundacja Gazety Wyborczej (dalej: Fundacja) stworzyła Program Dziennikarstwa Śledczego (dalej: Program) mając na uwadze, że dziennikarstwo ma kluczowe znaczenie dla wspierania demokracji w Polsce i całej Europie, a dziennikarstwo śledcze służy w szczególny sposób interesowi publicznemu, zwiększając odpowiedzialność i przejrzystość funkcjonowania społeczeństwa: władz publicznych, samorządów, podmiotów gospodarczych i pozarządowych, a także związków wyznaniowych. 

2. Celem Programu jest wspieranie rozwoju i promowanie jakościowego dziennikarstwa śledczego jako odpowiedzi na wyzwania wynikające ze wzrastającej dominacji i internacjonalizacji władzy politycznej, biznesowej oraz struktur przestępczych, a także na zmieniające się modele funkcjonowania mediów w dobie cyfryzacji pociągającej za sobą osłabienie sytuacji finansowej mediów tradycyjnych. 

3. Cel Programu będzie realizowany przez finansowanie i dofinansowywanie realizacji materiałów śledczych dotyczących działalności władz państwowych i samorządowych, instytucji i osób publicznych, podmiotów gospodarczych i pozarządowych lub związków wyznaniowych. Materiały te przeznaczone będą do rozpowszechniania w mediach w Polsce i innych państwach Unii Europejskiej.

• 2 

Przejrzystość i niezależność 

1. Fundacja przyjęła niniejsze zasady etycznego finansowania (dalej: Zasady) celem zagwarantowania przejrzystości źródeł finansowania Programu, a w konsekwencji uniknięcia ryzyka konfliktu interesów, oraz zapewnienia jawności relacji między źródłami finansowania a materiałami dziennikarskimi wspieranymi w ramach Programu. 

2. Zasady mają również na celu zapewnienie Fundacji oraz beneficjentom Programu niezależności od podmiotów go finansujących. 

• 3 

Formy finansowania 

1. Finansowanie Programu w rozumieniu Zasad oznacza: 

2. a) przekazywanie na rzecz Fundacji darowizn pieniężnych; 

3. b) przekazywanie na rzecz Fundacji darowizn rzeczowych; 

4. c) świadczenie usług na rzecz Fundacji lub bezpośrednio na rzecz beneficjentów Programu nieodpłatnie lub na warunkach preferencyjnych w stosunku do rynkowych; 

5. d) udostępnianie Fundacji lub bezpośrednio beneficjentom Programu innych zasobów, takich jak pomieszczenia biurowe, ruchomości, przedmioty praw własności intelektualnej (np. programy komputerowe) lub infrastruktura techniczna, nieodpłatnie lub na warunkach preferencyjnych w stosunku do rynkowych; 

6. e) przekazywanie środków pieniężnych lub rzeczowych w zamian za świadczenia Fundacji lub osób trzecich polegające na informowaniu o takim przekazaniu. 

7. Przekazywanie darowizn, a także przekazywanie środków pieniężnych lub rzeczowych w innej formie, bezpośrednio na rzecz beneficjentów Programu

nie stanowi finansowania w rozumieniu Zasad, ale podlega ujawnieniu zgodnie z § 6 Zasad. 

• 4 

Przyjmowanie finansowania – zasady ogólne 

1. Fundacja działa wyłącznie przez upoważnionych przedstawicieli, w tym członków zarządu i pracowników. Fundacja nie jest uprawniona do przyjmowania finansowania od osób trzecich pozyskujących środki na jej rzecz bez wcześniejszego upoważnienia, z wyjątkiem środków gromadzonych w ramach prowadzonych przez Fundację zbiórek publicznych. 

2. Fundacja może przyjmować finansowanie w postaci środków pieniężnych wyłącznie w formie wpłat na rachunek bankowy Fundacji, z wyjątkiem środków gromadzonych w ramach prowadzonych przez Fundację zbiórek publicznych. 

3. Przyjmowanie finansowania w formie przekazywania środków rzeczowych, świadczenia usług lub udostępniania do korzystania innych zasobów wymaga każdorazowo uprzedniego zawarcia umowy w formie pisemnej lub dokumentowej. 

4. Fundacja nie przyjmuje finansowania, jeśli środki lub zasoby przeznaczone na ten cel: 

5. a) pochodzą od osób skazanych prawomocnie za przestępstwo: 

(i) przeciwko pokojowi, ludzkości lub przestępstwo wojenne, (ii) finansowania przestępstw o charakterze terrorystycznym, 

(iii) przyjęcia korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy w związku z pełnioną funkcją publiczną, 

(iv) udzielenia albo obietnicy udzielenia korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną w związku z 

pełnieniem tej funkcji,

(v) inne niż wymienione powyżej, w tym również za przestępstwo skarbowe, o ile w ocenie Fundacji może to wpłynąć 

negatywnie na niezależność lub wiarygodność Programu; 

1. b) pochodzą od osób i podmiotów, wobec których na podstawie art. 118 ust. 1 pkt 1 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu stosuje się szczególne środki ograniczające; 

2. c) pochodzą od osób i podmiotów objętych sankcjami finansowymi na podstawie rozporządzeń Rady Unii Europejskiej; 

3. d) pochodzą od osób i podmiotów objętych sankcjami finansowymi na mocy rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ; 

4. e) pochodzą od osób i podmiotów wskazanych jako objęte sankcjami na listach prowadzonych przez amerykański The Office of Foreign Assets Control; 

5. f) osób bliskich wymienionym powyżej lub podmiotów z nimi powiązanych, o ile w ocenie Fundacji faktycznym źródłem pochodzenia środków są osoby lub podmioty wskazane powyżej. 

6. Fundacja nie będzie przyjmować finansowania Programu od członków Zarządu, Rady oraz Komisji rozpoznającej wnioski o dofinansowanie w ramach Programu. 

7. Fundacja nie będzie przyjmować finansowania Programu od osób lub podmiotów, których ideologia lub wcześniejsze praktyki (takie jak dyskryminacja ze względu na rasę, pochodzenie etniczne, płeć lub tożsamość płciową, preferencje seksualne, narodowość, wiek, niepełnosprawność lub inne ucieleśnienie lub przejaw podstawowych praw człowieka) są niezgodne z prawem lub nieetyczne lub zagrażają reputacji Fundacji. 

8. Osoby lub pomioty finansujące Program nie będą miały wpływu na wybór tematów lub autorów projektów zgłaszanych do dofinansowania, treść materiałów prasowych powstających w ramach Programu, wybór członków Komisji rozpoznającej wnioski o dofinansowanie ani na wysokość dofinansowania poszczególnych projektów. Przyjmując finansowanie Programu, Fundacja może wyrazić zgodę na wskazanie ogólnej tematyki, której dotyczyć mają projekty zgłaszane do dofinansowywania ze środków pochodzących od finansującego.

9. Fundacja może w każdym przypadku, również w przypadkach innych niż wskazane w § 4 pkt. 4-6 Zasad, odmówić przyjęcia finansowania bez wskazania przyczyn. 

10. Przyjęcie finansowania, którego wartość wyniesie 50.000 złotych lub więcej, bez względu na to, czy finansowanie jest dokonywane jako pojedyncza operacja, czy kilka powiązanych operacji, wymaga wcześniejszego zaopiniowania przez Radę Fundacji (dalej: Rada). 

11. Rada dokona oceny proponowanego finansowania pod kątem zgodności z niniejszymi Zasadami, innymi dokumentami Fundacji, powszechnie obowiązującymi przepisami prawa oraz zasadności i celowości przyjęcia finansowania, biorąc pod uwagę pochodzenie środków, a także działania osoby proponującej finansowanie Programu polegające na finansowaniu innych podmiotów lub inicjatyw, której cele lub metody są sprzeczne z celami Programu. 

12. Rada może powoływać zespoły robocze składające się z jej członków lub z osób trzecich, których zadaniem jest analiza zasadności i celowości przyjęcia finansowania, w szczególności weryfikacja wiarygodności osób deklarujących chęć finansowania Programu oraz pochodzenia środków mających służyć jego finansowaniu. Rada może również zlecać osobom trzecim dokonywanie analiz wskazanych w zdaniu poprzednim lub analiz zgodności proponowanego finansowania z niniejszymi Zasadami, innymi dokumentami Fundacji lub powszechnie obowiązującymi przepisami prawa. 

13. Decyzję o przyjęciu finansowania, którego wartość jest mniejsza niż 50.000 złotych, podejmuje samodzielnie Zarząd Fundacji (dalej: Zarząd), który jest zobowiązany do uwzględnienia każdorazowo wymogów wskazanych w § 4 pkt 4-6 Zasad. 

14. Fundacja może przyjąć finansowanie pochodzące od podmiotu, którego tożsamości nie będzie w stanie ustalić lub zweryfikować, w wysokości nieprzekraczającej 5.000 złotych, z wyjątkiem finansowania pozyskanego w ramach zbiórek publicznych lub finansowania społecznościowego.

15. W przypadku przekazania Fundacji finansowania bez jej zgody i wbrew jej woli lub z naruszeniem Zasad Fundacja niezwłocznie zwróci otrzymane finansowanie, a gdyby nie było to możliwe, przekaże Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. W przypadku uzasadnionego podejrzenia, że środki otrzymane w ramach finansowania pochodzą z przestępstwa lub od osób i podmiotów, wobec których na podstawie art. 118 ust. 1 pkt 1 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu stosuje się szczególne środki ograniczające, Fundacja podejmie wszelkie działania wymagane prawem. 

16. Fundacja jest uprawniona w każdym czasie do wstrzymania przyjmowania finansowania lub rozwiązania umowy finansowania w przypadku powzięcia po zawarciu umowy informacji wskazujących na możliwość naruszenia Zasad w odniesieniu do podmiotu finansującego lub pochodzenia środków mających służyć finansowaniu Programu. 

17. Fundacja uprawniona jest do informowania publicznie o odmowie przyjęcia finansowania, chyba że zakaz ujawniania takiej informacji wynika z powszechnie obowiązujących przepisów prawa lub decyzji uprawnionego organu. 

• 5 

Przyjmowanie finansowania – zasady szczególne 

1. Fundacja będzie akceptować finansowanie od organów administracji publicznej, agencji lub innych podmiotów będących ich własnością lub przez nie kontrolowanych, niezależnie od tego, czy są przedstawiane jako niezależne, tylko wtedy, gdy spełnione będą następujące kryteria: 

2. a) podmiot finansujący nie stwarza żadnego ryzyka ingerencji w Program ze względów politycznych lub innych, 

3. b) zasady i praktyki działania podmiotu finansującego nie stoją w sprzeczności z celami, wartościami i zasadami działania Fundacji, 

4. c) przyjęcie finansowania nie może w żadnym wypadku ograniczać swobody Fundacji w doborze projektów w ramach Programu.

5. Fundacja będzie akceptować finansowanie od niezależnych fundacji, organizacji charytatywnych i podobnych instytucji pozarządowych tylko wtedy, gdy spełnione będą następujące kryteria: 

6. a) źródło pochodzenia środków jest weryfikowalne, legalne i przejrzyste, 

7. b) dotychczasowa działalność podmiotu finansującego nie stoi w sprzeczności z celami, wartościami i zasadami działania Fundacji, 

8. c) przyjęcie finansowania nie ograniczy bezzasadnie przyszłych możliwości pozyskiwania finansowania Programu z innych źródeł. 

9. Fundacja będzie akceptować finansowanie od podmiotów i osób prowadzących działalność gospodarczą, w tym fundacji lub innych podmiotów pozostających pod kontrolą podmiotów i osób prowadzących działalność gospodarczą, tylko wtedy, gdy spełnione będą następujące kryteria: 

10. a) umowa między Fundacją a finansującym wyraźnie określi, że finansowanie odbywać się będzie pod tytułem darmym, 

11. b) forma podziękowań lub uhonorowania finansującego określona zostanie w umowie, ze wskazaniem szczegółowo charakteru i zakresu takich podziękowań lub uhonorowania, z uwzględnieniem przyjętego przez Fundację regulaminu honorowania, 

12. c) finansujący nie brał udziału w oszukańczych praktykach reklamowych lub promocyjnych, 

13. d) przyjęcie finansowania nie ograniczy bezzasadnie przyszłych możliwości pozyskiwania finansowania Programu z innych źródeł. 

14. Fundacja będzie akceptować finansowanie od osób fizycznych, których tożsamość będzie znana przed uzyskaniem finansowania, tylko wtedy, gdy spełnione będą następujące kryteria: 

15. a) umowa między Fundacją a finansującym wyraźnie określi, że finansowanie odbywać się będzie pod tytułem darmym; 

16. b) forma podziękowań lub uhonorowania finansującego określona zostanie w umowie, ze wskazaniem szczegółowo charakteru i zakresu takich podziękowań lub uhonorowania, z uwzględnieniem przyjętego przez Fundację regulaminu honorowania;

17. c) umowa określi wszelkie szczególne kwestie dotyczące prywatności osoby finansującej, w szczególności zachowanie jej anonimowości lub nieujawnienie kwoty finansowania; 

18. d) w przypadku oczekiwania zachowania anonimowości przez osobę finansującą Fundacja: 

(i) zweryfikuje, czy powód zachowania anonimowości jest uzasadniony w danych okolicznościach i czy oczekiwanie takie nie budzi żadnych istotnych obaw dotyczących nieprzestrzegania powszechnie obowiązujących przepisów prawa lub niniejszych Zasad; 

(ii) rozważy z taką osobą mniej ograniczoną formę ukrywania tożsamości, jak ujawnienie jej inicjałów, miejsca zamieszkania, narodowości lub zawodu; 

1. e) w przypadku oczekiwania zachowania anonimowości przez osobę finansującą działającą przez pośrednika Fundacja zweryfikuje, czy ten pełnomocnik cieszy się dobrą reputacją w swojej dziedzinie i spełnia wszelkie inne standardy oceny, które Fundacja uzna za odpowiednie, biorąc pod uwagę okoliczności finansowania. 

2. Fundacja będzie akceptować finansowanie pochodzące ze zbiórek publicznych tylko wtedy, gdy spełnione będą następujące kryteria: 

3. a) zbiórka publiczna zorganizowana zostanie zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa; 

4. b) jeśli organizatorem zbiórki nie będzie Fundacja, Fundacja upewni się, że praktyki stosowane przy zbieraniu funduszy są zgodne z normami etycznymi akceptowanymi przez Fundację, w tym – że metody zbierania danych są dopuszczalne, darowizny w ramach zbiórki dokonywane są wyłącznie z pobudek charytatywnych, a nie w zamian za nagrody lub inne korzyści; że ze środków pozyskanych w ramach zbiórki finansowane są tylko wydatki rzeczywiście poniesione, rozsądne i zwyczajowe; że wszelkie poniesione wydatki i wszelkie otrzymane skargi gromadzone są w sposób dokładny, pełny i weryfikowalny, a Fundacja ma dostęp do takiej dokumentacji na uzasadnione żądanie. 

5. Fundacja będzie akceptować finansowanie społecznościowe (crowdfunding), tylko wtedy, gdy spełnione będą następujące kryteria: 

6. a) reputacja i metody działania platformy crowdfundingowej są zgodne ze standardami rynkowymi i Zasadami;

7. b) w zakresie, w jakim platforma crowdfundingowa identyfikuje dawców, ich tożsamość jest zgodna z wymogami Zasad; 

8. c) platforma prowadzi kontrole w celu zapewnienia zgodności z wszelkimi powszechnie obowiązującymi przepisami prawa dotyczącymi przeciwdziałania praniu pieniędzy, finansowaniu terroryzmu i podobnymi przepisami. 

• 6 

Jawność 

1. Fundacja będzie na bieżąco przedstawiać pełną listę darczyńców na stronie internetowej Fundacji lub Programu lub w innych materiałach o podobnym charakterze, o ile z zawartej umowy nie będzie wynikało zobowiązanie do zachowania anonimowości.

2. Fundacja może zdecydować ze względów ekonomicznych na nieujawnianie danych finansujących, których świadczenia wynoszą mniej niż 50.000 złotych, ale ujawni łączną liczbę takich podmiotów i całkowitą wartość takiego finansowania. 

3. Fundacja ujawni całkowitą liczbę finansujących, którzy zastrzegli sobie anonimowość, oraz całkowitą kwotę zebranych od nich środków jako oddzielną informację. 

4. Relacje między Fundacją a finansującym mogą zostać upublicznione po przyjęciu finansowania, w tym zawarciu umowy w tym przedmiocie, również za pomocą innych środków, na które strony wyrażą zgodę. 

5. Fundacja będzie publikować na swojej stronie internetowej cyklicznie, nie rzadziej niż corocznie, raporty dotyczące rozliczenia Programu, które zawierać będą jasne, kompletne i dokładne informacje o wysokości i źródłach finansowania Programu oraz wydatkach poniesionych w związku z jego realizacją.